Op Midsummernight, 21 juni 2023, gaat Tuinhistorisch Genootschap Cascade Calorama bezoeken. Daarom hieronder de monumenten-beschrijving van park en tuin van deze buitenplaats.
Foto’s van het Cascade-bezoek zijn gepubliceerd in een Bericht dd. 22 juni 2023. Zie daar.
Uit het Monumentenregister: Redengevende omschrijving van het monument park en tuin Calorama te Noordwijk
HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG
Kaart Calorama 1871. Coll. Calorama Noordwijk. Foto Spec. Coll. WUR
Deels in structuur en deels in detail bewaard kleinschalige historische tuinaanleg in landschapsstijl daterend uit het midden van de negentiende eeuw.
Deze is grotendeels als lusthof en gedeeltelijk als tuin- en bollengrond in gebruik. Het teelt- annex bollenlandje aan de oostzijde is een laatste restant van de achttiende-eeuwse grootschalige aanleg voor de kruiden- en bollenteelt. De aanleg in landschapsstijl is besloten van opzet. Gebogen lijnen zijn kenmerkend voor de gehele tuinaanleg.
Aan de voorzijde wordt de buitenplaats begrensd door een oude grenssloot, parallel lopend aan de Gooweg. Een strook hakhout schermt het huis van de weg af. Langs deze grenssloot loopt een laan van beuken en eiken die een verbinding vormt tussen Calorama aan de zuidkant van het terrein en het koetshuis aan de noordkant.
Aan de achterzijde wordt het park beëindigt door een duinwal, waarop een slingerwandeling is aangelegd die een markant onderdeel van de tuinaanleg vormt.
Recht voor het huis ligt een tuingedeelte met rododendronaanplant rondom een ronde vijver. Deze aanleg dateert van na het jaar 1842 toen de Gooweg met een bocht om het huis werd gelegd.
Op het gazon staat een zonnewijzer op een geprofileerde hardstenen pijler. Op het gazon naast het huis staat een solitaire linde (lindestoel).
Achter het huis een bospartij met een slingeraanleg van wandelpaadjes tussen de opgeworpen wallen, waartussen perceeltjes teelland liggen verspreid. Binnen deze aanleg is een sier- en moestuin opgenomen.
Het rosarium is aangelegd in een halve maan-vorm. Deze wordt in het midden doorsneden door een dwarsas bestaande uit een rozenberceau. Het einde van één kant van de berceau wordt gevormd door een solitair staande naaldboom, waar een halfronde buxushaag omheen staat. Naast de rozentuin en achter de tuinmuur ligt de oude moestuin, nu bestaande uit een perceel grasland waarop twee schuren zijn gebouwd. Een ander karakteristiek element van de aanleg is het seringenlaantje. De noordgrens van de tuinaanleg wordt afgeschermd door een beukenhaag aan de ene zijde en een houtwal aan de andere zijde. In het genoemde bos is een cirkelvormige waterpartij met een eilandje en open parkweide gelegen waar enkele solitairen (exotische coniferen) en boomgroepen zijn geplaatst. Vanaf de open weide is een zichtas naar de koepel op de heuvel.
Waardering
HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG van algemeen belang:
– als voorbeeld van een kleinschalige aanleg in landschapsstijl uit het midden van de 19de eeuw;
– vanwege het deels bewaard gebleven stramien van de oorspronkelijke teeltgronden en de bijbehorende windsingels;
– vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.
(Naast de tuin- en parkaanleg zijn eveneens als monument beschermd het huis Calorama, het koetshuis, twee hekwerken tussen peilers en de moestuinmuur).
Zie ook een uitgebreid artikel van Ronald van Immerseel: ‘De buitenplaats Calorama en zijn park. In: De Woonstede door de eeuwen heen, juni 1998, nr. 118, p. 16-p. 29.
