SOPHIA LUIJT (1890-1982), tuinarchitecte.

Sophia Luijt was een Nederlands tuinarchitecte en uitvoer-assistente van de Engelse  architect Thomas Hayton Mawson, de tuinarchitect van de tuinen van het Vredespaleis.

Haar naam dook op tijdens ons onderzoek naar het ontwerp en de beplanting van de ‘heidetuin’ bij het Vredespaleis, gelegen ten oosten van de rozentuin. Wie was deze dame, die in 1912 als assistente van de beroemde Engelse tuinarchitect Thomas Mawson (1861-1933) heeft meegewerkt aan de totstandkoming van deze tuinen en in de Nederlandse tuinarchitenwereld tot heden totaal onbekend is gebleven?

Haar archief ligt in de Chapin Library / Willams College in Williamstown (Mass.), onder de naam ‘Herman and S. Helena Rosse Archive’. Het bevat  correspondenties, aantekeningen, plattegronden, tekeningen, publicaties, plakboeken, geschriften etc. van Sophia Helena Luijt en haar man de architect en kunstenaar Herman Rosse (1887-1965). De meerderheid van het materiaal betreft Herman Rosse’s werk, in de vorm van ontwerpen, projecten, films en theater, over de jaren 1910-1965. Box 4 bevat alles over het Vredespaleis, 1911-1913, voornamelijk foto’s en schetsen. 

Tot heden is over hen bekend dat Herman de functie had van interieurarchitect en decoratieschilder tijdens de bouwperiode van het Vredespaleis en dat Sophia de beplantingsplannen maakte in samenwerking met Mawson en de contacten onderhield met uitvoerders en kwekers. Uit Sophia’s dagboek dat zich ook in de Chapin Library bevindt is gebleken dat Herman en Sophia een meer dan goede werkrelatie hadden en dat zij 14 juni 1913 in London zijn getrouwd. Zie de advertentie hieronder uit een Nederlandse krant. 

Herman was geboren in Den Haag en ging hier ook naar de Kunstacademie. Hierna vervolgde hij zijn studie in Delft en in London. Van 1908 tot 1910 studeerde hij verder aan de Stanford  University in California en vanaf 1911 was hij in dienst van de Carnegiestichting als ontwerper en kunstenaar van de interieurs van het Vredespaleis, zoals bijna alle glas-in-loodramen, de wandversieringen, de plafondschilderingen en de tegeltableaus.

Het hoogtepunt van Rosse’s werk was wel de plafondschildering boven de marmeren trap in de centrale hal, met afbeeldingen van de godinnen Themis, godin van de gerechtigheid; Eunomia, godin van de orde; Dice, godin van het toeval en Irene, godin van de vrede. Het gelaat  van Irene dat Rosse schilderde was een portret van zijn geliefde Sophia.

Herman Rosse. Godin Irene met Plutus op de arm, in de centrale hal van het Vredespaleis.

Na hun huwelijk vertrok het paar naar de stad Palo Alto (CA), waar hun eerste kind Jannelise Irene werd geboren  (4 mei 1914) en waar Rosse de opdracht ontving om het Nederlands Paviljoen op de Panama-Pacific International Exposition in San Francisco (1915) te decoreren. Er zouden nog talloze opdrachten verspreid over de VS volgen. Voor de film ‘King of Jazz’ (1930) ontving Rosse als Art Director de eerste Nederlandse Oscar. 

Buitenplaats Hoornwijk te Rijswijk. Wikipedia.

Toch hebben Herman en Sophia Nederland niet voor altijd vaarwel gezegd. Tijdens ons onderzoek stuitten we ook op een Nederlands woonadres. In 1933 werd Rosse tot hoogleraar ‘Decoratieve Kunst en Ornamenttekenen’ aan de TH Delft benoemd. Professor Herman Rosse huurt dan in 1934 de buitenplaats Hoornwijk te Rijswijk. Sophia houdt in die tijd lezingen over tuinaanleg en plantenteelt, en ook de oudercommissie van School C (Lagere School) aan de Lindelaan te Rijswijk nam veel van haar tijd in beslag. Aan het begin van de oorlog werd Hoornwijk  echter door de Duitsers gevorderd en moest het gezin Rosse (vader, moeder en negen kinderen) het huis weer verlaten.  In 1947 keerden zij terug naar hun huis in New City (groot New York), waar ze hun huis hadden aangehouden.

Bronnen:

• Willem van der Ende. Een artistieke duizendpoot op Hoornwijck, Hermann Rosse (1887-1965). Jaarboek Historische Vereniging Rijswijk 2013 , p. 45-52.
  
• A. Eyffinger. Het Vredespaleis. Amsterdam, z.j. (1988).
• Sophia Luijt. Verschillende door S. Luijt samengestelde plantenlijsten voor de formele tuinen bij het Vredespaleis. Tuinarchief Vredespaleis. 

Met dank aan Marc van IJzendoorn en Daniel Peters.