Categoriearchief: Boekaankondigingen

Bijzonderheden, Boekaankondigingen, Familie, Portretten, Tentoonstellingen

the white blouse in 1870, 1920 en 2019

Een reactie plaatsen

Marie-Jeanne van Hövell tot Westerflier wordt in aankondigingen van haar tentoonstellingen vaak een fotografe met een schildersziel genoemd. Haar verstilde portretten, mysterieuze interieurfoto’s, bijzondere stillevens en Amsterdamse wintergezichten (je denkt gauw aan Jacob Olie) trekken de aandacht van musea en galerieën. Haar analoge Hasselblad camera speelt de hoofdrol. Kunstlicht is uit den boze.

“Net als de zeventiende-eeuwse portretschilders speelt Marie-Jeanne met het zonlicht, dat door een raam op de geportretteerde neervalt. De pure eenvoud en eerlijkheid van de foto’s van Marie-Jeanne zijn een verademing binnen de wereld van de ‘kunstfotografie’. Gelijk haar leermeester Koos Breukel beheerst zij de kunst om het wezen van de geportretteerde bloot te leggen.” Jan Rudolph de Lorm, museumdirecteur.

Tentoonstelling The White Blouse in het Singer Museum Laren, 3 september 2019 t/m 5 januari 2020
Marie-Jeanne maakte de afgelopen jaren een serie van 75 portretten van vrouwen en mannen, volwassenen en kinderen, bekenden en onbekenden, allen gekleed in of met de ruim honderd jaar oude kanten blouse van haar oudtante. Voor de tentoonstelling in Singer heeft Jan-Rudolph de Lorm, directeur van het Singer Museum, 26 portretten van deze serie uitgekozen. Zij gaan een dialoog aan met het in 2015 hergewaardeerde schilderij van de Amerikaanse kunstschilder James McNeill Whistler Symphony in White. The Girl in the muslin Dress, uit ca. 1870. Natuurlijk, de techniek verschilt, de blouse uit 1870 is niet de blouse uit ca. 1920, natuurlijk is iedere uitdrukking op elk gezicht anders, maar het gevoel dat de foto’s bij u oproepen is misschien wel hetzelfde gevoel dat het schilderij bij u doet of juist helemaal niet?

Boek: The White Blouse
Gelijktijdig met de tentoonstelling verschijnt bij uitgeverij Waanders & de Kunst het rijk geïllustreerde boek The White Blouse, met teksten van T.M. Eliëns. Selectie van portretten door Jan-Rudolph de Lorm. Dit prachtige fotoboek is vanaf 15 september verkrijgbaar in de boekwinkel en in de Singer Shop (ISBN 978 94 6262 247 0). 

Hoewel ik het boek nog niet heb gezien, scheppen de foto’s op Internet hoge verwachtingen. En waarom een aankondiging op onze website? Omdat ik so wie so een fan ben van (bijna) alle tentoonstellingen die Singer maakt en bovendien omdat Juliet een van de 75 in het boek opgenomen geportretteerden is.

Naast deze tentoonstelling van The White Blouse-foto’s van Marie-Jeanne zijn er nog twee andere tentoonstellingen vanaf 3 september in het Singer Museum te bewonderen:

  • Weer en Wind. Avercamp tot Willink, over vier eeuwen extreem weer. Met publicatie Weer & Wind: 100 gedichten en 100 gezichten / Nicolaas Matsier, Helmi Goudswaard en Boudewijn Bakker. Hilversum, 2019.
  • Vrouwenportretten. Geen verdere details tot heden bekend, maar het onderwerp past natuurlijk wonderwel bij The White Blouse Portretten. Nadere gegevens volgen.
Architectuur, Begraafplaatsen, Bloemen en Planten, Boekaankondigingen, Buitenplaatsen, Groen Erfgoed, Landschap, Lezingen, Nieuws, Onderzoek, Stadsparken, Tentoonstellingen

De tuinarchitect John Bergmans en de catalogi van Kwekerij Abbing te Zeist

Een reactie plaatsen

Jl. Vrijdag 11 januari 2019 was ik te gast bij Kwekerij Abbing te Zeist omdat in hun prachtig aangeklede kas de presentatie werd gehouden van het nieuw verschenen boek over de tuinarchitect John Bergmans (1892-1980), getiteld John Bergmans Tuinarchitect en plantenkenner, uitgegeven door Uitgeverij Verloren in de reeks BONAS Bibliografieën en Oeuvrelijsten van Nederlandse architecten en stedenbouwkundigen. Auteurs van het boek zijn Marianne van Lidth de Jeude en Johanna Karssen-Schüürman.  De heer Paul Machielsen hield een levendige inleiding over de geschiedenis van de kwekerij waar Bergmans ook ooit werknemer was.

Paul Machielsen vertelt over de historie van Kwekerij Abbing.

De oudste catalogi van kwekerij Abbing

Zie verder voor een indruk van de catalogi lager en onder volgende tekst.

Ik had met het tot stand komen van het boek niets te maken gehad, behalve dan dat ik in 1980, dus bijna veertig jaar geleden de collectie tekeningen, boeken, documentatiematerialen etc. als conservator van de Bibliotheek van de toenmalige Landbouwhogeschool (Wageningen) had mogen ontvangen. Dat ‘ontvangen’ had voor mij als kersverse conservator (aangesteld in begin 1980) nog heel wat voeten in de aarde gehad, daar ik weliswaar conservator was geworden van een rijke landbouwkundige bibliotheek en van de bekende Springer-Collectie (ontwerpen van de tuinarchitect Leonard Springer, 1855-1940), maar nog geen beleid had ontwikkeld over het aantrekken van nieuwe collecties. Ik stortte me na de overhandiging dus maar samen met mijn kersverse bibliotheek-assistente op het inventariseren van deze omvangrijke collectie, zonder nog te weten hoe ik de afdeling Speciale Collecties (boeken en tijdschriften en ontwerpen/tekeningen/documenten) zou gaan uitbouwen. Dankzij het inventariseren van deze collectie werd me gaandeweg duidelijk waarom deze collectie met ontwerpen etc. van John Bergmans zo belangrijk was en waarom dit het begin was van de uitbouw van de Springer-Collectie en het begin van de unieke verzameling ontwerpen Tuin – en Landschapsarchitectuur, die nu bestaat uit duizenden en duizenden ontwerpen en documenten. De filosofie achter deze uitbreiding werd door mij verwoord in een artikel in het tijdschrift GROEN (oktober 1981, p. 453-458), getiteld ‘De John Bergmans-Collectie in de Centrale Bibliotheek van de Landbouwhogeschool’.  Hierin wordt uitgelegd waarom deze ontwerpen van John Bergmans naast de collectie ontwerpen van Springer zo’n belangrijke aanvulling vormden en dit beleid/filosofie is zeker 30 jaar nadien altijd het uitgangspunt gebleven. Het komt er op neer dat ontwerpen etc. worden opgenomen als ze wel in een zekere verhouding staan met de Springer Collectie. Zijn  de ontwerpen qua tijd voorafgaand of opvolgend aan de ontwerpen van Springer, vullen zij hiaten in de Springer Collectie op, zijn de ontwerpen van tijdgenoten van Springer of zijn ze getekend in dezelfde stijl of juist in een andere door Springer gehate stijl? Ook de locaties zijn belangrijk natuurlijk. Zijn de locaties vergelijkbaar met die waar Springer werkte of worden er juist regio’s belicht waar Springer niet werkte zodat ook hier weer van een aanvulling sprake is? Vormt de nieuwe collectie een tijdsbeeld of geeft het alleen herhalingen? Een optelsom van deze uitkomsten en nog andere (zie artikel) heeft mij als conservator altijd geholpen nieuwe collecties wel of niet aan te nemen. In het geval van de Bergmans -collectie werden de ontwerpen en documenten opgenomen in de Bibliotheek LH / Speciale Collecties en gingen de door Bergmans geschreven boeken en tijdschriftartikelen en kaartsystemen (op botanisch gebied) op verzoek van de botanicus dr. Onno Wijnands naar de vakgroep Plantensystematiek, omdat deze vakgroep dit materiaal vaker zou kunnen gebruiken.

De geschiedenis van de tuin- en landschapsarchitectuur is mede door de komst van de Bergmans-collectie (en later natuurlijk door veel meer andere collecties) duidelijk op de kaart gezet en de verzamelingen  op zichzelf zijn uniek voor Nederland te noemen.

Later in de jaren negentig (schat ik) werden in de Afdeling Speciale Collecties ook de verzamelde kwekerscatalogi (verzameld door het Instituur RIVRO) aangenomen als zijnde een meerwaarde voor de verzamelingen tuinontwerpen. Lang niet compleet (dat is onmogelijk), maar wel een rijke unieke collectie.  De collectie Abbing-catalogi is in Wageningen zeker niet compleet te noemen en daarom was het zo interessant dat Abbing jl. vrijdag speciaal voor deze gelegenheid een mooie tentoonstelling had gemaakt van al hun plantencatalogi. Het nu verschenen boek over John Bergmans behandelt overigens ook de door Bergmans in zijn ontwerpen voorgestelde bomen, heesters en vaste planten. Zij vormen een karakteristiek plantenbeeld uit zijn tijd.

Hieronder en hierboven een indruk van de catalogi die hangen in de kas (winkel) van Abbing en die u nog wel even kunt bewonderen.  Het adres is Odijkerweg 132-134 – 3709 JJ Zeist +31 (0) 343 513741.

IMG_0588.JPG

 

Het was beslist een levendige en interessante en goed verzorgde bijeenkomst. Dank aan Kwekerij Abbing.

Architectuur, Bijzonderheden, Bloemen en Planten, Boekaankondigingen, Interieur

Wat een aparte Monumentendag 2018.

Een reactie plaatsen

MONUMENTENDAG 2018 IN RHENEN

Samengesteld balkenplafond in de trouwzaal van het Oude Raadhuis te Rhenen, het nieuwe stadsmuseum

Mijn Monumentendag 2018 was heel verrassend. Natuurlijk was ik al veel vaker in Rhenen op Monumentendag door de stad gelopen. Bekend is dat de Delftse School het goed doet in onze stad, omdat Rhenen tot twee maal toe verwoest en herbouwd is als gevolg van de Tweede Wereldoorlog.

Maar vandaag stond in Rhenen niet de Delftse School centraal maar het nieuwe Stadsmuseum (in het Oude Raadhuis, gisteren voor een deel officieel geopend) en de tentoonstelling van de kaartencollectie van Henk Deys. Zeer de moeite waard. Prachtige Catalogus. Rhenen op de Kaart: De kaartencollectie van Henk Deys. (Publicatie bij de eerste tentoonstelling in het nieuwe Stadsmuseum Rhenen, 2018, 35 p.).

Opmerkelijk vond ik ook de plafondschildering in het Oude stadhuis, die is aangebracht op basis van vondsten tijdens de restauratie in 1967. Gestileerde ranken en bloemen in groen, oranjerood en oker doen in eerste instantie vermoeden dat we te maken hebben met een plafond uit de renaissance, maar men houdt het op een oorspronkelijk 19de eeuwse plafond in renaissance trant (zie eerste foto).

Naast het oude Raadhuis is een tuintje gelegen dat men via een poortje betreedt. Helaas is ook hier  de buxus volledig aangetast door de buxus-mot (Buxus-rups). Niets aan te doen als het zover is als in deze tuin. Advies: alles eruit en  (zoals in de tuinen van Het Loo) alles herplanten met Ilex crenata.

Tuinpoort naast Oude Raadhuis Rhenen, met sluitstuk mogelijk van het Koningshuis

Tuin bij Oude stadhuis Rhenen, aangetast door Buxus-rups

In tegenstelling tot de bouwfragmenten, die vandaag ‘onthuld’ zijn vóór het appartementencomplex Het Koningshuis, is het bouwfragment boven dit tuinpoortje hoogstwaarschijnlijk wèl afkomstig van het voormalige paleis van Frederik V van de Palts.

De fragmenten (twee voluten en twee wapenleeuwtjes) in het monument bij Het Koningshuis blijken bij nader inzien niet afkomstig te zijn van Het Koningshuis, maar waarschijnlijker van de Westpoort, die overigens vlakbij het Koningshuis stond. Zie de laatste tekening (detail) van Andreas Schelfhout (hieronder).

Andreas Schelfhout. De Westpoort te Rhenen. Ca. 1820. Collectie RKD. Detail. Twee voluten en twee leeuwtjes  als decoratie van de westpoort en  nu deel uitmakend van een monument vóór het aooartementencomplex Het Koningshuis

Begraafplaatsen, Bloemen en Planten, Boekaankondigingen, Buitenplaatsen, Groen Erfgoed, Stadsparken

John Bergmans (1892-1980). Biografie

3 reacties

JOHN BERGMANS (1892-1980)

Het doet ons veel genoegen gelezen te hebben dat in december 2018 een boek zal verschijnen bij Uitgeverij Verloren, over de plantenkenner en tuinarchitect  John Bergmans. De auteurs zijn Johanna Karssen-Schürmann en Marianne van Lidth de Jeude.

Eerder werd zijn werk belicht in de Gids voor de Nederlandse Tuin- en Landschapsarchitectuur, deel 4 (2000):

Johannes Baptiste (John) Bergmans werd op 6 juni 1892 in Antwerpen geboren. Hij was tijdens de Eerste Wereldoorlog in dienst van het Belgische leger, maar vertrok naar het neutrale Nederland, waar hij tot zijn dood in 1980 bleef wonen (vanaf ca. 1924 in Oisterwijk). Hij was hovenier bij de firma Van Empelen en Van Dijk, een kwekerij in Aerdenhout; later had hij ook verbintenissen met andere kwekerijen. Dat blijkt ook uit zijn ondertekening van diverse artikelen die hij schreef in het tijdschrift Floralia. In 1921 staat onder zijn naam de vermelding ‘Koninklijke Kweekerij Tottenham, Dedemsvaart’ vermeld,  waar hij in ieder geval tot 1926 als  ‘Chef de Cultures’ in dienst was. Verder werkte hij voor Turkenburg te Bodegraven en voor J.H. Faassen-Hekkens’ boomkwekerijen te Tegelen. Bij deze laatst genoemde kwekerij was hij omstreeks 1939 in dienst als hoofd van de afdeling tuinarchitectuur.

Hij trouwde met J.M.W. Visser (geboren 5 april 1900 in Amsterdam) die de Middelbare Tuinbouwschool voor meisjes, ‘Huis te Lande’, te Rijswijk had doorlopen.

De tot heden vroegst bekende tuinontwerpen van Bergmans zijn gemaakt voor zijn schoonvader, de heer J. Visser, directeur van het bedrijf N.V. Arendshoven te Oisterwijk. Dit bedrijf gaf Bergmans deze opdracht in 1924.

Bergmans schreef vanaf 1920 talrijke artikelen (ca. 1000!) over planten en beplantingsmogelijkheden; daarnaast schreef hij tussen 1923 en 1940 tien boeken waaruit zijn grote liefde voor groen blijkt, naast zijn bijzonder goede en grote plantenkennis, waarvoor hij verschillende keren werd onderscheiden. Vanaf de eerste uitgave van het tijdschrift Dendron (een uitgave van de International Dendrology Union) in 1954, werkte hij mee als redacteur. Zijn artikelen verschenen in de beginjaren vooral in het tijdschrift Floralia (1920-1934); later schreef hij ook voor de Revue Horticole (l92l), voor het Weekblad Koninklijke Maatschappij voor Tuinbouw- en Plantkunde (1927-1936), voor het Orgaan van Huis te Lande (1931), voor Buiten (1933-1935), voor Cultuur en Handel (1949-1956) en voor het hierboven vermeldde Dendron. Boeken van zijn hand zijn: Rotsplanten in kleine tuinen, Amsterdam 1923, 2e druk 1930; Vaste planten en rotsheesters, Haarlem 1924, 2e druk Tegelen 1939; De rotstuin, praktisch handboek . . . , Amsterdam 1928; Rots- en muurtuinen, 2e druk van De rotstuin, Amsterdam 1934; Schoon Oisterwijk, z. p l . , 1930; Zomersche bloemenweelde, Amsterdam 1934, 2e druk 1936; De tuin bij het huis, Amsterdam 1936, 2e druk 1962; Sierheesters en parkbomen, Amersfoort 1939 Bomen en Struiken, Naarden 1940  Alles over kamerplanten, Amsterdam 1967, 2e druk 1968.

Bergmans werkte zowel in de architectonische als in landschappelijke stijl. Zijn ontwerpen overspannen het interbellum en de wederopbouw.

ISBN 978-90-8704-750-4 ingenaaid, geïllustreerd. NUR 648/941. ±288 blz.,  Prijs ±€ 29,–

Architectuur, Bijzonderheden, Bloemen en Planten, Boekaankondigingen, Groen Erfgoed, Landschap, Lezingen

Sterrebosdag 26 mei 2018 te Frederiksoord

Een reactie plaatsen

Zaterdag 26 mei wordt in Frederiksoord een sterrebosdag gehouden.

Het programma ziet er als volgt uit (zie ook actieve festiviteiten aangekondigd op de poster hieronder):

14.30 uur Inloop en ontvangst
15.00 uur Aanvang programma
– Welkom Lotte Diephuis
– Boekpresentatie door Marijke van der Maarel en aanbieden eerste exemplaar.
– Muzikale intermezzo door Elisabeth de Charon de St. Germain (zang) en Eddy van der Maarel (piano)
– Gastspreker Carla Oldenburger-Ebbers “Wie weet nog wat een Sterrebos is?”

16.00 uur Informeel samenzijn en mogelijkheid boek te kopen.

Wanneer u aanwezig wilt zijn vragen wij u dit voor 16 mei kenbaar te maken door een email te sturen naar sterrebosdag@rondevanhet sterrenos.nl. Wilt u hierbij uw naam en het aantal personen aangeven? Dit in verband met de capaciteit van de zaal.
Indien u met de auto komt, deze graag parkeren bij het Huis van Weldadigheid, Majoor van Swietenlaan 1a.

BewarenBewaren

BewarenBewaren

Architectuur, Bloemen en Planten, Boekaankondigingen, Buitenplaatsen, Groen Erfgoed, Landschap

Petersburg langs de Vecht; Kernhem op de Veluwe

Een reactie plaatsen

Bij de Nederlandse Kastelenstichting zijn/zullen (9 september) de volgende boeken verschenen/verschijnen:

Petersburg, Roem der Hoven: de verdwenen lusthoven Peters de Grotes agent Christoffel Brants. Hilversum/Wijk bij Duurstede, 2017.

onder redactie van Fred Vogelzang. Auteurs  Claudette Baar-de Weerd, Harry Donga, Fred Vogelzang, Emmanuel Waegmans en Leo Wevers.

Kernhem: een adellijk slot aan de rand van de Veluwe

onder redactie van Fred Vogelzang. Auteurs Elisabeth Demesmaeker, Fred Vogelzang, Ben Olde Meierink m.m.v. Taco Hermans en Carla Oldenburger. Wijk bij Duurstede, 2017.

Bloemen en Planten, Boekaankondigingen, Nieuws

1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis

Een reactie plaatsen

acanthus_mollis_lAcanthus mollis. Tekening Alida Withoos. Coll. Bibl. Wageningen Speciale Collecties

Het boek  1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis is gekozen tot het beste geschiedenisboek aller tijden.  Els Kloek was de samensteller van dit lexicon. Niet alleen beroemde vrouwen worden ten tonele gevoerd, maar er zijn ook vele geliefde, gehate, bijzondere en  invloedrijke vrouwen opgenomen. Drie honderd schrijvers hebben in dit boek samengewerkt met korte biografieēn verwerkt in meer dan duizend lemmata.

primula_x_pubescens_jacqPrimula x pubescent. Tekening Alida Withoos. Coll. Bibl. Wageningen Speciale Collecties

Liesbeth Missel, conservator Speciale Collectie van de Bibliotheek Wageningen University & Research, leverde een korte biografie aan over de botanisch tekenaar Alida Withoos. Speciale Collecties bewaart een aantal tekeningen van haar hand.

Het boek 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis is via de boekwinkel te koop (derde druk), maar kan ook  online geraadpleegd worden op Digitaal vrouwenlexicon van Nederland. Dus naar de boekhandel of even surfen want het is de moeite waard.

Een aantal tekeningen van Alida Withoos zijn opgenomen in de Wageningen University & Research Image Collections. Je kunt ze gratis downloaden.

De tekst over Alida Withoos, geschreven door Liesbeth Missel en gepubliceerd in 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis luidt als volgt:

Withoos, Alida (ca. 1661-1730)
© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Liesbeth Missel, Withoos, Alida, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/WithoosAlida [27/04/2016] Geadopteerd door: Thea de Hilster.

rosa_gallica_l_versicolorRosa gallica ‘Versicolor’. Tekening Alida Withoos. Coll. Bibl. Wageningen Speciale Collecties

WITHOOS, Alida (geb. Amersfoort ca. 1661 – begr. Amsterdam 5-12-1730), schilderes van bosstillevens en botanisch tekenares. Dochter van Matthias Withoos (1627-1703), schilder, en Wendelina van Hoorn (1618-ca.1680). Alida Withoos trouwde op 23-1-1701 in Amsterdam met Andries Cornelisz van Dalen (1672-?), schilder. Het huwelijk bleef kinderloos.

Alida Withoos werd als vierde kind (tweede meisje) geboren in een kunstenaarsgezin met acht kinderen in Amersfoort. Haar exacte geboortedatum is niet bekend, maar op basis van haar belijdenis (11-12-1680, Hoorn) en de leeftijdsvermelding bij haar huwelijk wordt verondersteld dat zij in 1661 is geboren. Vader Matthias Withoos was vanaf 1647 ingeschreven in het St. Lucasgilde van Amersfoort. Toen de Fransen in het ‘rampjaar’ 1672 die stad dreigden in te nemen, verhuisde het hele gezin naar Hoorn, de geboorteplaats van moeder Wendelina. In Hoorn waren in die tijd relatief veel tekenaars van bloemen en insecten werkzaam. Volgens Weyerman maakte Withoos zich vooral zorgen om zijn vier dochters, ‘op welke delicate gerechten de Franse sprinkhanen gaarne middag- en avondmalen’.

solanum_lycopersicum_l_tomaat Solanum lycopersicum. Tomaat. Tekening Alida Withoos. Coll. Bibl. Wageningen Speciale Collecties

Samen met de andere kinderen uit het gezin werd Alida Withoos door haar vader opgeleid. Haar jongere zus Maria en haar broers Johannes, Pieter en Frans, waren ook actief als tekenaars van bloemen, vogels, vlinders en andere insecten en schilders van bosstillevens. In de boedelinventarissen van Hoornse regenten kwamen geregeld zogenaamde ‘Withoosjes’ voor.

Als botanisch tekenares verkeerde Alida Withoos in een netwerk van gerenommeerde schilders en gefortuneerde plantenverzamelaars. Zo werkte zij in opdracht van Agnes Block en van de Amsterdamse Hortus; op buitenplaats de Vijverhof schilderde Alida Withoos in 1687 als eerste een door Agnes Block in Nederland gekweekte ananas. Ze werkte er ook samen met Maria Sybilla Merian aan een tekening met verschillende variëteiten van de akelei.

Deze tekeningen in opdracht van Agnes Block zijn niet bewaard gebleven. Wel bewaard zijn de twaalf bladen die Alida Withoos maakte voor de zogenaamde Moninckx-atlas (1686-1706) met 420 aquarellen naar planten in de Amsterdamse Hortus Medicus. De meeste afbeeldingen hierin zijn gemaakt door Jan Moninckx. Ook Maria Moninckx en Johanna Herolt-Graff (dochter van Merian) waren hierbij betrokken. De aquarellen werden deels gebruikt als voorbeeld voor de gedrukte platen in de tweedelige plantencatalogus van de Amsterdamse Hortus, de Horti Medici Amstelodamensis rariorum plantarum historia van Jan en Caspar Commelin. Een aantal aquarellen van Alida Withoos ligt ten grondslag aan prenten van het tweede deel. Ook dit waren nieuw geïntroduceerde planten, vooral aloë’s uit Zuidelijk Afrika. Ze werd hiervoor in 1694 betaald. De toenmalige hoogleraar botanie in de Amsterdamse Hortus was Frederik Ruysch, de vader van Rachel Ruysch, die ook ‘bosgrondjes’ schilderde.

Op zondag 23 januari 1701 trouwde Alida Withoos, inmiddels 39 jaar oud, in Amsterdam met de tien jaar jongere Amsterdamse fijnschilder Andries Cornelisz van Dalen. Mogelijk was hij een zoon uit de Amsterdamse graveurs- en portretteursfamilie Van Dalen. Er is over hem nog minder bekend dan over zijn vrouw. Drie weken daarvoor waren ze in Hoorn én in Amsterdam in ondertrouw gegaan. Er werd voor haar drie gulden ‘impost op trouwen’ betaald, het verschuldigde bedrag voor de op een na laagste vermogensklasse. In Amsterdam was Withoos woonachtig in de Anjelierstraat. Pas op 2 februari 1703, na de dood van haar vader, liet ze zich uit de Hoornse kerkgemeenschap uitschrijven voor vertrek naar Amsterdam.

Na 1700 is er van Alida Withoos geen gedateerd werk bekend, en haar werk wordt ook nergens meer vermeld. Zij stierf op de ‘Princegracht’ te Amsterdam en werd op 5 december 1730 begraven in de Westerkerk. Het kan zijn dat de bijna veertigjarige Alida na haar huwelijk niet meer heeft gewerkt. Misschien was ze werkzaam in de werkplaats of de verkoop voor het familiebedrijf van de Van Dalens, zoals toentertijd gebruikelijk was. Maar haar reputatie was inmiddels wel gevestigd. In 1794 prees Kok ‘de voortbrengsels van haar teder behandeld kunstpenseel’, waarmee zij ‘een niet onaanzienlijke plaats verworf op de lijst der kunstenaressen, welke ons vaderland, in zo groot een getal, als enig gewest heeft geleverd’.

Naslagwerken

Van der Aa; Balkema; Elck zijn waerom; Kok; Immerzeel; Lexicon van Noord-Nederlandse kunstenaressen; Regt; Thieme; Verwoert; Weyerman.

Archivalia

Stadsarchief Amsterdam: toegang 626 (Memoriael van de Hortus Medicus der Stad Amsteldam, beginnende de 3 Febr: Ao. 1684-1795/Commissie van Toezigt).
Universiteitsbibliotheek Amsterdam (UvA), Handschriftencollectie: II-A-18, Catalogus Valerius Röver, Ao. 1730.
Zie ook de bronnen, genoemd bij Liesbeth Missel (2000).

Werk

Universiteitsbibliotheek Amsterdam (UvA), Handschriftencollectie: VI G 1-9, Moninckx-Atlas.
Bibliotheek Wageningen, UR, spec. Coll.: R355A02, Konstboeck van Simon Schynvoet (Amsterdam 1690-1750?).
Van Alida Withoos zijn nog drie aquarellen (twee gedateerd 1686) bekend die mogelijk behoorden tot de Witsen-codex, een verzameling botanische tekeningen van de Kaap de Goede Hoop die toebehoorden aan Nicolaes Witsen, burgemeester van Amsterdam. In het Konst-boeck van verzamelaar Simon Schijnvoet komen zes tekeningen van Alida Withoos voor. Voor een overzicht van werken, zie Literatuur Liesbeth Missel (2000).

Literatuur

D. Onno Wijnands, The botany of the Commelins (Rotterdam/Wageningen 1983).
Jan de Belder, ‘Een rariteitenkabinet’, Bulletin van de Botanische Tuinen 13 (1984) 6-13 [over oude rozenrassen, o.a. getekend door Alida Withoos en Catharina Lintheimer].
A.W. Withoos, De 17e-eeuwse schildersfamilie Withoos van Amersfoort en Hoorn (Amsterdam 1984).
M. Schepper, Matthias Withoos, een veelzijdig talent (Nijmegen 1990) [ongepubliceerde scriptie].
Quentin Buvelot e.a., Tableaux flamands et hollandais du Musée Fabre de Montpellier (Parijs/Zwolle 1998) 304-305.
Liesbeth Missel, De wereld van Alida Withoos. Een webtentoonstelling (Wageningen 2000) [http://library.wur.nl/alida/].
M.W. Heijenga-Klomp, ‘Matthias Withoos (ca. 1672-1703) en zijn kinderen. Een Amersfoortse schildersfamilie’, Flehite. Historisch Jaarboek voor Amersfoort en Omstreken (2005) 108-131.
Annie Mieke Backer, Er stond een vrouw in de tuin. Over de rol van vrouwen in het Nederlandse landschap (Rotterdam 2016) [verschenen na publicatie van dit lemma].
Illustratie

Een portret van Alida Withoos is niet bekend.

Auteur: Liesbeth Missel

Biografienummer in 1001 Vrouwen: 382

laatst gewijzigd: 27/04/2016

 

Architectuur, Bloemen en Planten, Boekaankondigingen, Buitenplaatsen, Groen Erfgoed, Landschap, Nieuws

Haagse en Leidse buitenplaatsen, wie wat waar?

Een reactie plaatsen

front_haagseleidsebuitenplaatsen_lr

Haagse en Leidse buitenplaatsen: over landelijke genoegens van adel en burgerij. Heemstede 2016. Auteur René Dessing. Vandaag eerste exemplaar aangeboden aan de Commissaris van de Koning van Zuid-Holland.

(tekst gedeeltelijk overgenomen van uitgever Kantoor Verschoor Bookmakers): Het boek behandelt de buitenplaatsen in de wijde omgeving van Den Haag en Leiden, die tussen de 17de en 20ste eeuw gesticht zijn door adel, kooplieden, ambtenaren en wetenschappers om er in de zomer te genieten van het buitenleven. René Dessing brengt deze rijke lustoorden van weleer opnieuw tot leven en nodigt de lezer uit ze vooral te bezoeken.

Het boek geeft een overzicht van circa veertig buitenplaatsen in Zuid-Holland, vooral in de driehoek Den Haag-Wassenaar-Leiden, maar ook langs de Vliet, in Warmond en de Bollenstreek. Samen bieden ze meeslepende verhalen over rijkdom, macht, architectuur- en tuingeschiedenis, maar ook over ziekte en dood, faillissementen en oorlogsgeweld.

Ook wordt informatie verstrekt over wat je op deze buitenplaatsen kunt zien en doen. Sommige zijn als museum toegankelijk, bij andere kun je prachtig wandelen en weer andere organiseren activiteiten, van natuur- en tuinexcursies tot concerten en cursussen voor kinderen. En op een flink aantal kun je trouwen en feesten.

232 blz., € 19,95, rijk geïllustreerd,
ISBN 978 90 8258 930 6
Te bestellen via bol.com en de uitgever.

Een bespreking zal volgen als ik het boek ontvangen en gelezen heb.

Architectuur, Boekaankondigingen, Buitenplaatsen, Groen Erfgoed, Interieur, Onderzoek, Stijl

Studiemiddag: Omgaan met kastelen in oorlogstijd en erna

Een reactie plaatsen

bronbeek

Ontvangen om door te geven:

De Nederlandse Kastelenstichting, Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats (NKS) nodigt u van harte uit voor een studiemiddag over ‘Omgaan met kastelen in oorlogstijd en erna:
bescherming, schade, herstel en herbestemming‘

Zaterdag 3 december | Landgoed Bronbeek Arnhem, Velperweg 147, 6824 MB Arnhem.

Dagvoorzitter: Janneke van Dijk (MA)

Op 3 december sluit de NKS het jubileumjaar af. De afgelopen twaalf maanden zijn vele initiatieven ontplooid om kastelen en buitenplaatsen onder de aandacht te brengen van onderzoekers, beheerders en eigenaren en het brede publiek. Aanleiding voor de oprichting van de NKS was het oorlogsgeweld van 1940-1945. We sluiten NKS 70-jaar daarom ook af met het thema Omgaan met kastelen in oorlogstijd en erna. Op de toepasselijke locatie Bronbeek in Arnhem bieden we u een breed overzicht van het werk van de NKS, door drie lezingen van jonge onderzoekers. Vervolgens schetsen we de ontwikkelingen van kastelen en buitenplaatsen vanaf 1940, waarbij herbestemming centraal staat. We sluiten de middag met een schets van hoe ons erfgoed nu beschermd is voor oorlogs- en ander geweld.

Programma
13.00-13.30 uur Ontvangst
Thee en koffie

13.30-14.30 uur Rondleiding
Onder begeleiding van een gids door Museum/Landgoed Bronbeek

14.30-15.30 uur Opening en Lezingen
Opening door mw. drs. ir. Heidi van Limburg Stirum, directeur NKS

De NKS biedt ieder jaar aan een aantal jonge onderzoekers de mogelijkheid om aspecten van kastelen en buitenplaatsen in het kader van hun studie nader te onderzoeken. We beginnen met drie lezingen over lopende of net afgesloten studies.

Renaud, redder in nood? Onderzoek naar Renauds bijdrage aan de archeologie van kastelen in Nederland door mw. Annabelle de Gast BA. Annabelle de Gast volgt momenteel de Research master Archaeology aan de Universiteit van Amsterdam. In het kader van haar studie heeft zij onderzocht in hoeverre prof. dr. J.G.N. Renaud, hoogleraar kastelenkunde, heeft bijgedragen aan het archeologisch onderzoek van kastelen.

Beleving van het erfgoed, door mw. Susan de Jong Msc
De termen ‘erfgoed’ en ‘beleving’ worden steeds vaker aan elkaar gekoppeld. Door erfgoed kan het publiek het verleden beleven, een persoonlijke band met de geschiedenis ervaren. Wat bedoelen we eigenljk met ‘beleving’? Wat betekent beleving voor het erfgoed, voor de waardering, behoud en beheer en de rol van monumenten in onze maatschappij? Susan de Jong studeerde Planologie aan de Universiteit van Wageningen.

Hugo Poortman, Tuinarchitect, door mw. Merel Spruit
Rond 1700 werden buitenplaatsen als een ‘Gesamtkunstwerk’ aangelegd. Huis, interieur en tuin werden als een geheel ontworpen. Ook in de negentiende eeuw is sprake van ontwerprelaties tussen interieur en tuinen op buitenplaatsen. Paste de tuinarchitect Hugo Poortvliet die uitgangspunten ook toe en zo ja, hoe zag dat er bij hem uit? Merel Spruit studeert Kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Utrecht.

15.30-15.45 uur Pauze
Thee en koffie

15.45-17.00 uur Vervolg lezingen

Nieuwe functies voor kastelen en buitenplaatsen, . door dr. Fred Vogelzang. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden vele kastelen en buitenplaatsen gebruikt door de bezetter en later door de bevrijders. De gevolgen waren vaak zodanig, dat de eigenaren na 1945 hun bezit verkochten. Voor de zo vrijgekomen kastelen en buitenplaatsen werden nieuwe functies gezocht. Dat verschijnsel was niet nieuw, maar de schaal waarop het plaatsvond, was veel groter dan voorheen. In deze lezing wordt een overzicht gegeven van de herbestemmingen die ons monumentaal erfgoed de afgelopen 70 jaar heeft gekregen.

Erfgoed, oorlog en en natuurgeweld, door drs. Edwin Maes
Erfgoed, en zeker monumenten, zijn kwetsbaar. Dat wordt nergens zo duidelijk als tijdens oorlogen en natuurgeweld. Hoe zijn we daar in Nederland op voorbereid? Hoe gaan we in binnen- en buitenland om met erfgoed tijdens gewapende conflicten? Welke afspraken zijn daarover gemaakt? Een historische schets van de internationale bescherming van cultureel erfgoed en de opvallende rol die Nederland daarin speelt. Edwin Maes studeerde cultuurgeschiedenis in Utrecht. Hij is momenteel werkzaam als docent en onderzoeker bij de Sectie Cultuurhistorische Achtergronden & Informatie van de Koninklijke Landmacht en reserve-officier bij de Liaisongroep Cultureel Erfgoed binnen het Commando Landstrijdkrachten.

17.00-17.15 uur Afsluiting en uitreiking boek.
Afsluiting door mw. drs. ir. Heidi van Limburg Stirum

17.15-18.00 uur Borrel.
Napraten met een hapje en drankje.

Aanmelden
U kunt zich aanmelden tot uiterlijk 28 november via deze link.
De kosten voor de studiemiddag bedragen € 37,50 (voor studenten € 27,50). Het boek ‘Nieuwe functies voor kastelen en buitenplaatsen, Een eeuw herbestemming‘ is inbegrepen bij de prijs van de studiemiddag.
De bijdrage voor deze studiemiddag kunt u overmaken op rekening nummer IBAN NL24ABNA0470759267, ten name van de Nederlandse Kastelenstichting, te Wijk bij Duurstede, onder vermelding van ‘Studiemiddag Bronbeek’.

Architectuur, Bloemen en Planten, Boekaankondigingen, Buitenplaatsen, Groen Erfgoed

Kasteel Levendaal en een oude dikke linde

Een reactie plaatsen

Jl. vrijdag, 28 october, werd het prachtige boek ‘Het groene goud: 50 jaar boomverzorging in Nederland’ uitgereikt, geschreven door Jorn en Lia Copijn en Marina Lamsris.  Zie ons bericht van 7 october 2016.

Ter ere van de boekuitreiking werden die middag in een grote witte tent en onder de beroemde dikke linde van Kasteel Levendaal alle genodigden getrakteerd op een prachtig verhaal van Jorn, gepaard gaande met korte toespraken van anderen en een glaasje en andere heerlijkheden nadien.

img_0993Jorn en Lia Copijn temidden van kinderen en kleinkinderen bij de “1000-jarige” linde op Levendaal

De oude dikke linde langs de Levendaalselaan in Rhenen is zowel voor Jorn en Lia Copijn als voor het vak boomverzorging een belangrijke boom. Hier hebben Jorn en Lia elkaar ontmoet en sloeg de vonk over. De verzorging van deze boom betekende voor hen het begin van de boomverzorgingspraktijk in Nederland.jandebeijer-roc463-levendaal-1745-gma-1215Kasteel Levendaal. Jan de Beijer, 1745. Met in het midden de oude linde op de voorhof?

Op de plaats van het vroegere kasteel Levendaal staat nu een boerderij (Klein Levendaal) met een “1000-jarige” linde op de voormalige voorhof van het kasteel. De funderingen van het oude kasteel Laar (later Levendaal genoemd) bevinden zich in de grond bij de boerderij. Het kasteel is gebouwd kort na 1331 en in 1820 afgebroken. De grachten zijn na 1945 met puin van de linie dichtgegooid.

Voor wandelaars vanuit Rhenen beveel ik de volgende route aan: neem vanaf het station Rhenen de Levendaalseweg, vervolg die door het bos. Aan het eind van de weg door het bos steek je de  Cuneraweg over. Je bent dan op de Levendaalselaan. De boerderij Klein Levendaal is te vinden aan je rechterhand op nummer 6. Je kunt daar fruit kopen en vragen of je de linde mag bewonderen.

En als je toch op de Cuneraweg wandelt, iets zuidelijker langs de weg  lag Kasteel Heimerstein, ook afgebroken en later vervangen door Huize Heimerstein (zie afbeelding hieronder) en nog later weer vervangen door een huis voor mensen met een verstandelijke beperking.  Tegenover het huis in het bos ligt nog de oude ijskelder van Kasteel Heimerstein.

1k0Huize Heimerstein voor Wereldoorlog II