T/m 16 juni, nog een maand genieten van de vroege tekeningen van Peter Vos in het Centraal Museum Utrecht. Rondom de heruitgave van het Scheppingsverhaal, zestig jaar na dato, van tekenaar, illustrator en graficus Peter Vos (1935-2010) toont het Centraal Museum Utrecht een presentatie van zijn vroege in Utrecht getekende werk. Het Scheppingsverhaal uit 1959 [later als boek gepubliceerd in 1966 CO] is te zien naast getekende albums als ABC-voor Kors en De 100 Reigers uit 1962 [later als boek gepubliceerd in 1969 CO], alsmede een ruime selectie uit zijn tekeningen.

Peter Vos (1935 – 2010) was een bekende Utrechtse / Nederlandse kunstenaar. Weliswaar een schoolgeneratie ouder dan ik (Carla Oldenburger), maar ik heb hem toch even gekend via zijn zoon Sander en mijn dochter Juliet, alhoewel de kinderen zelf dat allang niet meer zullen weten. Beide peuters (* 1967) zagen elkaar een bepaalde periode (1968 /’69) namelijk elke morgen op een uiterst wonderbaarlijke anti-autoritaire speelgroep bij de familie Hoekstra aan het eind van de Oudegracht in Utrecht. Ik denk dat het was in het huis ‘De Vergulde Doodskist’, eertijds het huis van een doodskistenmaker en doodgraver. De kinderen speelden samen met het jongste dochtertje van de familie in de kamer en de keuken, temidden van veel oude rommel, gezelligheid, antiek, lekkere hapjes, kinderspeelgoed, en wat dies meer zij. Verstoppen in de ijskast was iets wat mijn dochter het allermooiste vond. Anti-autoritaire opvoeding vierde hoogtij en de moeder des huizes kon dat allemaal uitstekend aan, zodra de grotere vier kinderen naar school waren. Bij het halen en brengen van de kindertjes kwam ik Peter Vos of zijn Anneke dus wel eens tegen. Ons geliefde gespreksonderwerp was vogels (hij) en planten (ik).

Ik was net afgestudeerd als bioloog en werkte op het Biohistorisch Instituut op de Nieuwegracht waar Peter graag een keer wilde komen kijken. En dat is ook gebeurd. Ik liet hem o.a. originele 16de eeuwse kruidenboeken zien, ’te mooi om waar te zijn, niet te geloven’. Later kwam hij nog een keer in gezelschap van de plantkundige kunstenaar herman de vries (sic), die ik via biologenvrienden toevallig ook kende.

Maar er waren meer ‘Utrechtse wegen’ die naar Peter Vos leidden. Utrecht is groot, maar in de jaren veertig en vijftig en zelfs nog in zestig heel provinciaals en klein. Vos’ ouderlijk huis stond op de Oudegracht, terwijl ik op de Catharijnesingel (de singel rondom de binnenstad) woonde, nb. naast het ouderlijk huis van Theo Sontrop (1931-2017), redacteur van het Amsterdams studentenweekblad Propria Cures, dichter en later directeur van de Arbeiderspers (1972-1991).

Theo was al op kamers toen ik als scholier bijles Frans van hem kreeg (in mijn laatste gymnasiumjaren 1959/’60). Tijdens die lessen zaten Peter en vaak ook de kunstenaar William Kuik in Theo’s studeerkamer op de Kromme Nieuwe Gracht hun dagelijkse borrel te nuttigen. Zij hadden het over Propria Cures waar Sontrop en Peter en de broer van mijn vriendin (Hugo Brandt Corstius, voor wie Peter drie boeken illustreerde, o.a. Ik sta op mijn hoofd) tegelijkertijd deel van uitmaakten. Behalve Frans kreeg ik van de jonge heren dus ook nog wat Amsterdamse levenslessen mee, en het resultaat was dat ik aan het eind van mijn schooltijd perse in mijn geboortestad Amsterdam wilde gaan studeren. Maar mijn vader besliste anders; volgens zijn informatie was de beste hoogleraar botanie Prof. V. Koningsberger en die was aan de Civitas Trajectina verbonden.

Vanaf mijn eerste studiejaar 1960 bezocht ik tentoonstellingen bij het Genootschap Kunstliefde en maakte ik kennis met het Grafisch Gezelschap De Luis. Ik raakte daar geïnteresseerd in het werk van Peter Vos en William Kuik. In 1962 vertrokken Vos en Theo Sontrop naar Jagtlust in Blaricum om samen met Fritzi Harmsen van Beek en anderen de bloemetjes buiten te zetten. Annejet van der Zijl beschreef hun leven daar in haar roman Jagtlust (2005). Na een paar jaar Amsterdam keert Vos in 1966 met vriendin Anneke Bakkum terug naar Utrecht en gaat op de Springweg wonen, tegenover het voormalig Militair Hospitaal (nu Hotel Karel V). Ik trouwde in hetzelfde jaar en ging op de Oudegracht wonen, in het huis ’t Wittebrootskint, weer tamelijk dicht bij elkaar in de buurt.

Mijn huwelijk en studie en de geboorte van onze eerste dochter eisten alle tijd en aandacht op. Mijn man vertrok in 1968 voor veldwerk naar Suriname, zodat ik een oppas nodig had. Toevallig kwamen wij toen bij de familie Hoekstra terecht evenals Peter Vos en Anneke met zoontje Sander. Hoe lang dat heeft geduurd weet ik niet precies, maar in 1970 zijn zowel Peter en zijn gezin als wij verhuisd, zij naar de Nic. Beetsstraat en wij naar het stadje Heukelum aan de Linge. We hebben de families Vos en Hoekstra niet meer gezien.

We bleven het werk van Peter Vos natuurlijk wel volgen. Zijn eerste gepubliceerde boek Scheppingsverhaal getekend voor een meisje (1966) kregen we als huwelijksgeschenk van de ouders van Liesbeth en Hugo Brandt Corstius; het tweede boek De 100 Reigers (1969) en het boek Studie in grijs: voorlopige balans van drie jaar vogeltekenen (1980) kochten we omdat we zijn vogelstudies bijzonder waardeerden. En dan natuurlijk de prachtige boeken Sprookjes van de Lage Landen en Nieuwe sprookjes van de Lage Landen, bijeen gebracht door Eelke de Jong en Hans Sleutelaar en met tekeningen van Peter Vos, bestsellers in 1972 resp. in 1974.

In de jaren zeventig volgden de aankoop van een tekeningetje van een ‘vogelmannetje’ bij Galerie Petit en een ets met 4 steenuiltjes bij Galerie Balans, beide in Amsterdam. Zie afbeeldingen hieronder. Ook ontmoetten we in Galerie Petit voor het eerst Charles Donker, die in dezelfde galeries als Peter exposeerde. We kochten in 1972 van Donker de ets ‘Rhijnauwen met vogelnamen’ (in het Rijks-prentenkabinet aanwezig onder de titel Kromme Rijnlandschap) en in diezelfde tijd een ets van een plevier.

En wat is er nu terecht gekomen van die twee peuters? Van Sander weet ik alleen iets via de krant en Internet. Hij studeerde in 1991 af aan de Nederlands Film- en Televisie Academie, richting Regie, Drama en Montage. Twee van zijn films werden genomineerd voor een Oscar. Juliet studeerde in 1994 af aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten Den Haag (schilderkunst). Liefde voor de tekeningen en etsen van Peter Vos en Charles Donker heeft ze zeker meegekregen, getuige enige etsen van eigen hand van het Lingelandschap (1994) en een winterkoninkje (1996).